W 966 roku książę Mieszko I przyjął chrzest. Zapoczątkowało to chrystianizację naszego kraju, dlatego wydarzenie to określa się też jako „chrzest Polski”.
Geneza
W 2. połowie X w. książę Polan Mieszko zjednoczył plemiona słowiańskie mieszkające między Bugiem i Odrą. Słowianie wyznawali religię pogańską (politeizm, przede wszystkim kult sił przyrody i kult przodków). Polska sąsiadowała z chrześcijańskimi krajami od południa (Czechy) i zachodu (Cesarstwo Rzymskie narodu niemieckiego).
Przyczyny chrztu Mieszka:
– dążenie Mieszka do sojuszu z Czechami (aby zyskać sprzymierzeńca i jednocześnie rozbić sojusz Czechów ze swoimi wrogami – Wieletami)
– dążenie Mieszka do wzmocnienia swej władzy (przyjęcie chrztu oznaczało wejście do cywilizacji zachodniej)
– pozbawienie margrabiów niemieckich argumentów do najazdów na tereny Polski
Przebieg
Nieznane jest miejsce, ani nawet pewny rok chrztu Mieszka. Historycy przyjęli, że nastąpiło to w roku 966. W tym czasie Mieszko odprawił swoje pogańskie żony i ożenił się z czeską księżniczką Dobrawą, nazywaną w Polsce Dąbrówką. Najprawdopodobniej wraz z Mieszkiem chrzest przyjęło jego najbliższe otoczenie. Chrześcijaństwo przyszło do Polski w obrządku łacińskim, przez duchownych czeskich. Pierwszy biskup miał na imię Jordan.
Skutki
Skutki kulturowe – wejście Polski w krąg kultury łacińskiej:
– rozpoczęcie chrystianizacji (pierwszy biskup misyjny – Jordan)
– napływ duchownych – pierwszych piśmiennych ludzi w Polsce
– pierwsze murowane budynki (kościoły)
– zakładanie pierwszych klasztorów (pełniących też rolę ośrodków kultury i edukacji)
– upowszechnienie nowych wierzeń i zwyczajów, zastępujących lub wchłaniających zwyczaje pogańskie (obchodzone święta, imiona nadawane dzieciom)
Skutki polityczne – wzmocnienie władzy monarchy:
– sojusz z Czechami (wprawdzie przetrwał tylko do śmierci Dobrawy, ale syn Mieszka Bolesław Chrobry powoływał się na swe pochodzenie zajmując przejściowo Czechy)
– poparcie papieża (władca Polski w gronie władców chrześcijańskich)
– sankcja religijna (władca jest „z Bożej łaski”, a więc nieposłuszeństwo wobec niego to grzech)
– od 1000 r. samodzielna organizacja kościelna (arcybiskupstwo w Gnieźnie) – potwierdzenie niezależności państwa, ale i powstanie odrębnego od monarchy ośrodka władzy
W dalszej perspektywie chrzest Polski dawał możliwość ekspansji na sąsiednie tereny pod pozorem chrystianizacji (i zostało to wykorzystane w XIV w. przez unię z Litwą).
Skutki społeczne
Początkowo chrześcijańskie było tylko najbliższe otoczenie władcy, a ludność była pogańska lub nawet wroga wobec nowej religii. Za czasów Mieszka II (wnuka Mieszka I) nastąpiło powstanie pogańskie, które spowodowało upadek organizacji kościelnej i nieomal upadek państwowości. Państwo i Kościół odbudował książę Kazimierz Odnowiciel. Odtąd wpływy Kościoła rosły, a w XII/XIII w. powstała sieć parafii wiejskich, co umożliwiło chrystianizację niższych warstw ludności (likwidacja śladów kultu pogańskiego, chrześcijańskie imiona, kalendarz, posty, pochówek zamiast ciałopalenia, monogamia itp.). Kościół stał się odrębnym od władcy ośrodkiem władzy.
Kilka lat po chrzcie Mieszko wydał dokument zwany „Dagome iudex”, oddający Polskę (zwaną „Państwem Gnieźnieńskim”) pod opiekę papieża. Oryginał dokumentu się nie zachował, jego treść jest nam znana z notatki pochodzącej z końca XI w. Zagadką jest użycie imienia „Dagome” oznaczającego Mieszka I (historycy podejrzewają, że jest to albo chrzestne imię Mieszka – Dagon lub Dagobert, albo zniekształcony przy przepisywaniu zwrot „Ego Mesco” – łac. „Ja, Mieszko”). Dokument „Dagome iudex” jest bardzo ważny dla dziejów Polski, ponieważ po raz pierwszy opisuje jej granice.
[podstawa programowa gimnazjum: 13.1, 13.3]