Średniowieczna kultura (poza religijną) miała charakter stanowy. Wartości i codzienne zajęcia rycerzy i mieszczan wpływały na sposób spędzania przez nich wolnego czasu.
Kultura rycerska
– zajęcie: wojna (a w czasie pokoju – trening)
– czas wolny: turnieje, polowania, gry (np. szachy)
– trójstopniowa edukacja: paź na dworze króla lub innego rycerza, giermek na wyprawach wojennych, pasowanie na rycerza
– wartości: ideał „rycerza bez skazy: (odwaga, lojalność, obrona wiary i słabszych, hojność, sława)
– literatura: trubadurzy (miłość do damy serca, życie dworskie), pochwała idealnego rycerza (fr. „Pieśń o Rolandzie”, ang. „Opowieści o rycerzach Okrągłego Stołu”)
Kultura rycerska rozwinęła się najlepiej z kultur stanowych.
Kultura miejska:
– zajęcie: rzemiosło i handel
– czas wolny: widowiska (misteria, moralitety)
– trójstopniowa edukacja: uczeń – czeladnik – po podróży do warsztatów w innych miastach i krajach egzamin na mistrza
– wartości: spryt, biegłość w pracy, rzetelność, bogactwo, brak trosk (bo fatalne warunki sanitarne w miastach były przyczyną wielkich epidemii)
– literatura: waganci (utwory biesiadne), satyry antyfeudalne, pochwała beztroskiego życia
Wspólna była kultura religijna (hagiografia – żywoty świętych).
[podstawa programowa gimnazjum: 12.2]