Po powstaniu listopadowym około 10.000 Polaków (w tym działaczy społecznych i twórców kultury) wyemigrowało na zachód. Nieformalnym centrum polskiej kultury stał się Paryż. Kwitło tam życie polityczne i kulturalne Polaków.
Pierwszym ugrupowaniem Wielkiej Emigracji był Komitet Narodowy Polski, szybko zlikwidowany przez władze francuskie:
przywódca: Joachim Lelewel
program: odzyskanie niepodległości, przyszła Polska republiką
Hotel Lambert
przywódca: książę Adam Jerzy Czartoryski
program:
– odzyskanie niepodległości metodami dyplomatycznymi (doprowadzenie do wojny zaborców)
– przyszła Polska monarchią konstytucyjną z ograniczonymi reformami społecznymi
Towarzystwo Demokratyczne Polskie
przywódcy: Tadeusz Krępowiecki, Wiktor Heltman, Ludwik Mierosławski
program:
– odzyskanie niepodległości przez powstanie zbrojne w trzech zaborach oparte na chłopach
– przyszła Polska republiką z szerokimi reformami społecznymi (m.in. uwłaszczeniem chłopów)
Gromady Ludu Polskiego
przywódcy: Stanisław Worcell, Tadeusz Krępowiecki (po odejściu z TDP)
program:
– odzyskanie niepodległości przez walkę najniższych warstw społecznych
– uznanie winy szlachty za upadek Polski
– rewolucja społeczna
Poszczególne ugrupowania wysyłały do kraju swoich emisariuszy, którzy mieli rozwijać działalność spiskową.
Kultura Wielkiej Emigracji
W Paryżu lat 30. i 40. XIX wieku tworzyli m.in.:
– Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński („trzech wieszczów”)
– Cyprian Kamil Norwid
– Fryderyk Chopin
[podstawa programowa gimnazjum: 34.4]