Około 4000 lat p.n.e. w dorzeczu Tygrysu i Eufratu w południowo-zachodniej Azji powstała cywilizacja Mezopotamii (Międzyrzecza). Najstarsze ślady osadnictwa na tym terenie to państwa-miasta Sumerów: Ur i Uruk.
Wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji:
– coroczne gwałtowne wylewy Tygrysu i Eufratu – konieczny system kanałów
– zagrożenie głodem (powódź, susza, wojna) – konieczne wielkie spichlerze
– brak kamienia – konieczny inny budulec (wynalazek cegieł suszonych na słońcu)
– brak surowców – konieczny rozwój handlu z sąsiednimi krajami
Osiągnięcia cywilizacji Mezopotamii:
1) pismo klinowe Sumerów (najstarsze pismo świata, ok. 3500-4000 p.n.e.)
– wyciskane trzciną w tabliczkach z gliny, nazwa od kształtu znaków
– spisywano nim umowy handlowe oraz teksty liturgiczne i prawne na tym terenie
2) kodeks Hammurabiego (władcy Babilonu, który podbił całą Mezopotamię) z XVIII w. p.n.e.:
– ograniczenie rozmiarów odwetu (prawo talionu – „oko za oko, ząb za ząb”)
– nierówność ludzi (skrzywdzenie niewolnika traktowane jak uszkodzenie narzędzia)
3) rozwój nauki:
– matematyka – system dwunastkowy (do dziś używany do mierzenia czasu)
– astronomia – Zodiak
Wynalezienie pisma przez Sumerów jest symbolicznym początkiem historii (cezurą prehistorii i starożytności).
[podstawa programowa gimnazjum – 1.2, 2.1., 2.3, 2.4]