W I wieku naszej ery w Palestynie (okupowanej przez cesarstwo rzymskie) narodziła się religia chrześcijańska. W ciągu niecałych 400 lat z małej żydowskiej sekty stała się religią państwową cesarstwa.
Etapy rozwoju religii chrześcijańskiej w cesarstwie rzymskim:
– pierwsza poł. I w. – działalność Jezusa z Nazaretu (prowincja Judea; pierwszy Kościół – ok. 120 osób, tylko Żydzi)
– druga poł. I w. n.e.- wyprawy misyjne Pawła z Tarsu (Azja Mniejsza, Macedonia, Grecja, Rzym)
– koniec III w. – chrześcijanie to 20% mieszkańców imperium
– 313 n.e., ces. Konstantyn Wielki – edykt mediolański (równouprawnienie chrześcijan)
– ok. 380-390 n.e., ces. Teodozjusz – chrześcijaństwo religią państwową
Przyczyny prześladowań:
– odmowa udziału w pogańskim kulcie i uznawania bóstw rzymskich, w tym cesarza
– odmowa sprawowania urzędów państwowych i służby wojskowej
– oskarżenia o niemoralność, spisek przeciw władzy i burzenie porządku publicznego
Przykłady prześladowań:
– pierwsze zorganizowane prześladowania – ces. Neron (64 n.e.); pretekst – oskarżenie o podpalenie Rzymu, formy: więzienie, tortury, publiczne krzyżowanie lub rzucanie lwom na pożarcie (według starochrześcijańskich przekazów zginęli wtedy apostołowie Piotr i Paweł)
– druga fala prześladowań – ces. Domicjan (koniec I w. n.e.); pretekst – nieskładanie ofiar bogom rzymskim, fałszywe oskarżenia o magię i odrażające rytuały
– prześladowania w całym cesarstwie (III w. n.e.): więzienie duchownych, zmuszanie do udziału w pogańskim kulcie (skutek – przeniesienie zgromadzeń chrześcijańskich do katakumb i spór o ponowne przyjęcie do Kościoła tych, którzy ulegli)
– ostatnia fala prześladowań – ces. Dioklecjan (przełom III/IV w.): niszczenie kościołów i ksiąg, zmuszanie do udziału w pogańskim kulcie (różna skala prześladowań)
Edykt mediolański ces. Konstantyna Wielkiego i Licyniusza (313 n.e.) ustanawiał wolność wyznania w cesarstwie rzymskim, a więc wykluczał dalsze prześladowania chrześcijan.
Symbole chrześcijańskie:
– kotwica
– ryba – w języku greckim pierwsze litery wyrażenia „Jezus Chrystus, Syn Boży, zbawiciel” składają się w słowo „ichtys” (‘ryba’)
– chrystogram – z dwóch pierwszych liter greckiego słowa „christos” (‘mesjasz’, ‘namaszczony’) odnoszonego do Jezusa
[podstawa programowa gimnazjum – 7.1]