Przedstawiciele państw europejskich spotkali się w Wiedniu, aby uporządkować Europę po rewolucji francuskiej i wojnach napoleońskich. Decyzje „tańczącego kongresu” były doniosłe także dla Polski.
Obrady kongresu wiedeńskiego trwały od IX 1814 do VI 1815 (z przerwą z powodu „100 dni” Napoleona). Uczestniczyli w nich przedstawiciele 16 krajów walczących z Napoleonem.
Zasady kongresu wiedeńskiego
– zasada legitymizmu (prawo do panowania mają tylko dynastie sprzed rewolucji)
– zasada restauracji (powrót monarchów obalonych przez rewolucję lub Napoleona)
– zasada równowagi europejskiej (niedopuszczenie do przewagi żadnego z mocarstw)
Postanowienia kongresu wiedeńskiego dotyczące ziem polskich:
– likwidacja i podział Księstwa Warszawskiego
– Wielkopolska (jako Wielkie Księstwo Poznańskie) oraz Toruń i Gdańsk przyłączone do Prus
– Wieliczka i Tarnopol przyłączone do Austrii
– pozostała część Księstwa – „Królestwo Polskie” w unii personalnej z Rosją
– Kraków z okręgiem – neutralne wolne miasto pod kontrolą trzech zaborców („Rzeczpospolita Krakowska”)
Zmiana tych postanowień nastąpiła w 1846 r. (likwidacja Wolnego Miasta Krakowa i przyłączenie jego ziem do Austrii).
Postanowienia kongresu wiedeńskiego dotyczące innych krajów:
– powrót Francji do granic sprzed rewolucji, powrót dynastii Burbonów (król Ludwik XVIII)
– odnowione, choć nie przywrócone całkowicie Święte Cesarstwo Rzymskie (Związek Niemiecki, na którego czele stał cesarz Austrii jako prezydent Związku – nie przywrócono tytułu „cesarza rzymskiego”)
– utworzenie Królestwa Niderlandów (połączona Belgia i Holandia)
– przywrócenie Państwa Kościelnego
– zagwarantowanie neutralności Szwajcarii
– przyłączenie Nadrenii, Westfalii i Pomorza szwedzkiego do Prus
– przyłączenie Finlandii i Besarabii do Rosji
– przyznanie Wielkiej Brytanii nowych kolonii (Malta i Cejlon) oraz wyspy Helgoland na Morzu Północnym
Przy okazji kongresu organizowano bale i nieformalne spotkania dyplomatów („tańczący kongres”).
Dla utrzymania decyzji kongresu zawarto Święte Przymierze (Rosja, Prusy i Austria).
[podstawa programowa gimnazjum – 30.1]