Napaść Niemiec na ZSRR zmieniła sytuację polityczną. Powstała koalicja antyhitlerowska z “Wielką Trójką” (przywódcami USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR) na czele. Skutkiem była klęska Trzeciej Rzeszy, a później Japonii.
W pierwszej fazie (1939-1942) wojny Niemcy podporządkowali sobie większość Europy. Zaatakowali też Związek Radziecki, swojego dotychczasowego sojusznika, co spowodowało przełom w wojnie i powstrzymanie zwycięstw III Rzeszy.
W wyniku kampanii wrześniowej prawie połowa terytorium II Rzeczypospolitej znalazła się pod okupacją niemiecką. Część wcielono do Rzeszy, a z reszty utworzono Generalne Gubernatorstwo przewidziane do intensywnej eksploatacji.
1 sierpnia 1944 roku Armia Krajowa rozpoczęła w stolicy trwające 63 dni walki z Niemcami. Niemcy zwyciężyli; miasto zostało w większości zniszczone, a ludność zabita lub wysiedlona.
Po 17 IX 1939 połowa terytorium II Rzeczypospolitej znalazła się pod okupacją ZSRR. Setki tysięcy Polaków zesłano w głąb ZSRR, a jeńcy wojenni zostali zamordowani w tzw. zbrodni katyńskiej.
Holokaust (Zagłada) to niemieckie ludobójstwo Żydów w czasie II wojny światowej. Jego efektem była śmierć około 6 milionów osób i zniszczenie 1000-letniej żydowskiej kultury w Europie środkowo-wschodniej.
1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając II wojnę światową. Do ataku przyłączył się ZSRR. Wielka Brytania i Francja nie udzieliły Polsce obiecanej pomocy.
Łamanie przez Niemcy kolejnych postanowień traktatu wersalskiego spotkało się z ugodową polityką mocarstw. Pierwszym krajem, który sprzeciwił się Niemcom była Polska.
Narodowy socjalizm (nazizm) i faszyzm to NIE to samo! Utożsamienie nazizmu z faszyzmem to efekt propagandy radzieckiej z lat II wojny światowej.
Narodowi socjaliści (naziści) przejęli władzę w Niemczech w 1933 roku. Ich przywódcą był Adolf Hitler.
Odrodzona Polska stanęła przed wieloma problemami, jak analfabetyzm czy konflikty narodowościowe. Rozwinęła się jednak kultura, pozbawiona ograniczeń rozbiorowych.
Odrodzona Rzeczpospolita była słaba z powodu zniszczeń wojennych i pozostałości po zaborach. Mimo reform i ogromnych inwestycji niektórych problemów nie udało się rozwiązać.
Nieskuteczność demokracji parlamentarnej spowodowała, że Józef Piłsudski obalił dotychczasowy rząd i przejął władzę. Rozpoczął się okres rządów tzw. sanacji.
Lata 1919-1926 to w Polsce okres rządów parlamentarnych. Powstała nowa konstytucja, ale rozdrobnienie sejmu powodowało destabilizację państwa.
Komuniści przejęli władzę w Rosji w 1917 roku. Pięć lat później powstał Związek Radziecki (ZSRR). Ich przywódcą był Włodzimierz Lenin, następnie Józef Stalin.
Faszyści przejęli władzę we Włoszech w 1922 roku. Ich przywódcą był Benito Mussolini.
Odzyskanie niepodległości było złożonym procesem. Równolegle powstawała polska dyplomacja za granicą, administracja Rady Regencyjnej oraz lokalne ośrodki przejmujące władzę od zaborców.
Granica polsko-niemiecka została określona w traktacie wersalskim, przy czym niektóre odcinki miały być ustalone w plebiscycie. W praktyce o przebiegu granicy na zachodzie i południowym zachodzie zdecydowały powstania.
Wschodnią granicę Polski miały ustalić mocarstwa, jednak nie rozumiały istoty problemu. W samej Polsce ścierały się dwie koncepcje granicy, do tego doszły dążenia niepodległościowe sąsiadów i plany ekspansji bolszewików.
Już kilka lat po zmuszeniu Niemiec do podpisania traktatu wersalskiego było jasne, że ład ustalony po “wielkiej wojnie” się nie utrzyma. Niemcy dążyły do rewizji traktatu.
Zmiana stosunków politycznych w wyniku I wojny światowej wymagała spisania nowych zasad pokoju światowego. Zasady te ustalono w 1919 roku na konferencji pokojowej w Paryżu.
“Wielka wojna” oznaczała całkowity rozpad dotychczasowego ładu światowego. Upadły stare mocarstwa, powstały nowe państwa, zmieniły się granice oraz stosunki społeczne i ekonomiczne.
Wybuch “wielkiej wojny” tworzył dla Polaków zupełnie nową sytuację: przeciwko sobie stanęli zaborcy, dotąd zjednoczeni. Dawało to możliwość odzyskania niepodległości.
W 1917 roku Rosja przeżyła dwie rewolucje. Pierwsza, lutowa, obaliła cara. Druga, październikowa, oznaczała przejęcie władzy w Rosji przez bolszewików.
W I wojnę światową (zwaną “wielką wojną”) były zaangażowane niemal wszystkie liczące się państwa świata wraz z ich koloniami. Pojawiły się też nowe sposoby walki.
Na przełomie XIX i XX wieku narastał konflikt między europejskimi mocarstwami, którego efektem był wybuch I wojny światowej (1914).