Nowożytność to epoka historyczna trwająca od zakończenia średniowiecza, czyli od końca XV w. Najczęściej za datę jej rozpoczęcia uznaje się odkrycie Ameryki przez Kolumba (1492 r.). Zakończeniem nowożytności była rewolucja francuska (1789 r.), która rozpoczęła „epokę XIX wieku”. W podręcznikach szkolnych te dwie epoki (nowożytność i „długi wiek XIX”) bywają łączone i wtedy końcem nowożytności jest I wojna światowa (1914-1918).
Nowożytność jest nazywana epoką odkryć. Europejczycy poznali wtedy i podbili nowe lądy (przede wszystkim obie Ameryki), a w okresie tzw. oświecenia (XVIII w.) dokonali wielu odkryć z zakresu nauk przyrodniczych. Polska nowożytność to „złoty wiek XVI” za panowania ostatnich Jagiellonów zwieńczony ustanowieniem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, „srebrny wiek XVII” ciągłych wojen z sąsiadami i wreszcie ostateczny upadek I Rzeczypospolitej w XVIII wieku.
W podstawie programowej z historii dla szkoły podstawowej epoka ta jest omówiona w dziewięciu działach. Pod każdym z nich znajdziesz tematy notatek zamieszczonych na tej stronie lub planowanych do opublikowania w niedługim czasie [najedź kursorem na temat notatki, a przekonasz się, czy notatka jest już dostępna].
DLA NAUCZYCIELI: w nawiasach kwadratowych przy tematach notatek wskazane są punkty podstawy programowej.
8. Wielkie odkrycia geograficzne.
– Wielkie odkrycia geograficzne w XV/XVI w. [8.1, 8.2]
9. „Złoty wiek” w Polsce na tle europejskim.
– Kultura odrodzenia [9.1]
– Ludzie renesansu [9.1]
– Reformacja [9.2]
– Sobór trydencki [9.3]
– Złoty wiek Polski [9.4, 9.6]
– Polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów [9.5]
– Piśmiennictwo polskiego renesansu [9.7]
– Unia lubelska 1569 [9.8]
10. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
– Stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim [10.1]
– Ustrój demokracji szlacheckiej [10.2]
– Wolna elekcja [10.2]
– Stefan Batory [10.3]
11. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII wieku.
– Wojny polsko-szwedzkie w XVII wieku [11.1, 11.3, 11.4]
– Wojny polsko-rosyjskie w XVII wieku [11.1, 11.4]
– Wojny polsko-tureckie w XVII wieku [11.1, 11.4]
– Powstanie Bohdana Chmielnickiego [11.2]
– Skutki wojen Rzeczypospolitej w XVII wieku [11.5]
– Kultura baroku [11.6]
12. Europa w XVII i XVIII wieku.
– Monarchia parlamentarna [12.1]
– Monarchia absolutna [12.1]
– Oświecenie [12.2, 12.3]
– Absolutyzm oświecony w Rosji, Prusach i Austrii [12.4]
13. Rzeczpospolita Obojga Narodów w I połowie XVIII wieku.
– Czasy saskie 1697-1763 [13.1, 13.2, 13.3, 13.4]
14. Powstanie Stanów Zjednoczonych.
– Powstanie USA [14.1, 14.2, 14.3]
(dział 15 ” Wielka rewolucja we Francji” zaliczony jest do „Epoki XIX wieku”)
16. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej.
– Komisja Edukacji Narodowej [16.1]
– Konfederacja barska [16.2]
– Sejm Wielki zwany Czteroletnim [16.3, 16.4]
– Oświecenie w Rzeczypospolitej [16.5]
17. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII wieku.
– Insurekcja kościuszkowska [17.2]
– Upadek I Rzeczypospolitej [17.1, 17.3]