Okupacja Kresów przez ZSRR, a później przez Niemcy rozbudziła nastroje nacjonalistyczne wśród Ukraińców. Doprowadziło to do masowych mordów na Polakach, znanych jako „rzeź wołyńska” i „czystka etniczna w Małopolsce Wschodniej”.
Sprawa polska, z racji położenia Polski i jej najwcześniejszego rozpoczęcia walki z Niemcami, była istotną kwestią dla koalicji antyhitlerowskiej. Zarazem – mocarstwa wykorzystywały ją bardzo instrumentalnie.
Po agresji ZSRR na Polskę 17 IX 1939 polskie władze opuściły kraj. Dzięki przepisom konstytucji kwietniowej możliwe było wyznaczenie następcy prezydenta RP, a tym samym kontynuowanie działalności rządu na emigracji.
Napaść Niemiec na ZSRR zmieniła sytuację polityczną. Powstała koalicja antyhitlerowska z „Wielką Trójką” (przywódcami USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR) na czele. Skutkiem była klęska Trzeciej Rzeszy, a później Japonii.
W pierwszej fazie (1939-1942) wojny Niemcy podporządkowali sobie większość Europy. Zaatakowali też Związek Radziecki, swojego dotychczasowego sojusznika, co spowodowało przełom w wojnie i powstrzymanie zwycięstw III Rzeszy.
W wyniku kampanii wrześniowej prawie połowa terytorium II Rzeczypospolitej znalazła się pod okupacją niemiecką. Część wcielono do Rzeszy, a z reszty utworzono Generalne Gubernatorstwo przewidziane do intensywnej eksploatacji.
1 sierpnia 1944 roku Armia Krajowa rozpoczęła w stolicy trwające 63 dni walki z Niemcami. Niemcy zwyciężyli; miasto zostało w większości zniszczone, a ludność zabita lub wysiedlona.
Po 17 IX 1939 połowa terytorium II Rzeczypospolitej znalazła się pod okupacją ZSRR. Setki tysięcy Polaków zesłano w głąb ZSRR, a jeńcy wojenni zostali zamordowani w tzw. zbrodni katyńskiej.
Holokaust (Zagłada) to niemieckie ludobójstwo Żydów w czasie II wojny światowej. Jego efektem była śmierć około 6 milionów osób i zniszczenie 1000-letniej żydowskiej kultury w Europie środkowo-wschodniej.
1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając II wojnę światową. Do ataku przyłączył się ZSRR. Wielka Brytania i Francja nie udzieliły Polsce obiecanej pomocy.
Łamanie przez Niemcy kolejnych postanowień traktatu wersalskiego spotkało się z ugodową polityką mocarstw. Pierwszym krajem, który sprzeciwił się Niemcom była Polska.
Narodowy socjalizm (nazizm) i faszyzm to NIE to samo! Utożsamienie nazizmu z faszyzmem to efekt propagandy radzieckiej z lat II wojny światowej.
Narodowi socjaliści (naziści) przejęli władzę w Niemczech w 1933 roku. Ich przywódcą był Adolf Hitler.
Odrodzona Polska stanęła przed wieloma problemami, jak analfabetyzm czy konflikty narodowościowe. Rozwinęła się jednak kultura, pozbawiona ograniczeń rozbiorowych.
Odrodzona Rzeczpospolita była słaba z powodu zniszczeń wojennych i pozostałości po zaborach. Mimo reform i ogromnych inwestycji niektórych problemów nie udało się rozwiązać.
Nieskuteczność demokracji parlamentarnej spowodowała, że Józef Piłsudski obalił dotychczasowy rząd i przejął władzę. Rozpoczął się okres rządów tzw. sanacji.
Lata 1919-1926 to w Polsce okres rządów parlamentarnych. Powstała nowa konstytucja, ale rozdrobnienie sejmu powodowało destabilizację państwa.
Komuniści przejęli władzę w Rosji w 1917 roku. Pięć lat później powstał Związek Radziecki (ZSRR). Ich przywódcą był Włodzimierz Lenin, następnie Józef Stalin.
Faszyści przejęli władzę we Włoszech w 1922 roku. Ich przywódcą był Benito Mussolini.
Odzyskanie niepodległości było złożonym procesem. Równolegle powstawała polska dyplomacja za granicą, administracja Rady Regencyjnej oraz lokalne ośrodki przejmujące władzę od zaborców.
Granica polsko-niemiecka została określona w traktacie wersalskim, przy czym niektóre odcinki miały być ustalone w plebiscycie. W praktyce o przebiegu granicy na zachodzie i południowym zachodzie zdecydowały powstania.
Wschodnią granicę Polski miały ustalić mocarstwa, jednak nie rozumiały istoty problemu. W samej Polsce ścierały się dwie koncepcje granicy, do tego doszły dążenia niepodległościowe sąsiadów i plany ekspansji bolszewików.
Już kilka lat po zmuszeniu Niemiec do podpisania traktatu wersalskiego było jasne, że ład ustalony po „wielkiej wojnie” się nie utrzyma. Niemcy dążyły do rewizji traktatu.
Zmiana stosunków politycznych w wyniku I wojny światowej wymagała spisania nowych zasad pokoju światowego. Zasady te ustalono w 1919 roku na konferencji pokojowej w Paryżu.
„Wielka wojna” oznaczała całkowity rozpad dotychczasowego ładu światowego. Upadły stare mocarstwa, powstały nowe państwa, zmieniły się granice oraz stosunki społeczne i ekonomiczne.
Kozacy zaporoscy najmowali się jako żołnierze Rzeczypospolitej. W połowie XVII wieku pod przewodnictwem Bohdana Chmielnickiego sięgnęli po polityczną niezależność.
Na przełomie XI i XII w. Europą wstrząsnął spór między papiestwem i cesarstwem o przywództwo chrześcijańskiego Zachodu. Zakończył się on podziałem kompetencji władzy duchownej i świeckiej.
Decyzja cesarza Teodozjusza z 395 r. n.e. o podziale cesarstwa rzymskiego sprawiła, że część wschodnia i zachodnia rozwijały się inaczej. Po upadku Rzymu cesarstwo wschodnie stało się kontynuatorem tradycji imperium.
Narastające różnice między Kościołem zachodnim (łacińskim) i wschodnim (greckim) doprowadziły w 1054 r. do oficjalnego, trwającego do dziś rozłamu (schizmy) Rzymu i Konstantynopola.
Ostatnią próbą ratowania niepodległości Polski w XVIII wieku było powstanie dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę. Poza szlachtą zaangażowało ono szersze warstwy społeczne: chłopów, mieszczan i Żydów.